ماه‌ها در فارسی ایرانی و فارسی افغانستانی

هر سال دوازده ماه دارد، که بی‌تردید هریک از آنها نامی دارد. طبعاً انتظار می‌رود نام‌ ماه‌ها در کشورهای همزبان یکسان باشد. اما همیشه این طور نیست. متأسفانه نام ماه‌ها دست‌کم در کشورهای همزبان ایران و افغانستان یکی نیست، بلکه تأسف آنجا بیشتر می‌شود که اهل هریک از این کشورها سعی بلندی می‌ورزند که نام‌های رایج در کشور خود را صرفاً به کار برند و از به‌کارگیری نام‌های رایج در کشور دیگر جداً پرهیز کنند، به طوری که هر گروه از این نام‌ها برای آن کشورها نماد و نشانه شده است. این ناهماهنگی حتی به حرف‌نویسی [transliteration] ماه‌های میلادی نیز سرایت کرده است. از این رو، تعجبی ندارد که فارسی‌زبانان هریک از آن کشورها در مواجه با ماه‌های رایج در کشور دیگر دچار سرگردانی شوند. لذا، هر گروه از این نام‌ها را به همراه معنای آن و همچنین حرف‌نویسی رایج در هریک از آن کشورها از ماه‌های میلادی را در زیر آورده‌ام. گفتنی است که نام ماه‌ها در فارسی افغانستانی همنام با دوازده صورت فلکی قدیمی منطقة‌البروج است، اما نام ما‌ه‌ها در فارسی ایرانی ریشهٔ اوستایی دارند (مرکز تقویم، دسترسی در 1394/3/1).  

	فارسی ایرانی	فارسی افغانستانی
1	فروردین (نیروی پیش‌برنده)	حمل (بره)
2	اردیبهشت (راستی و پاکی)	ثور (گاو)
3	خرداد (کمال و رسایی)	جوزا (دوپیکر)
4	تیر (باران)	سرطان (خرچنگ)
5	مرداد (جاودانگی و بی‌مرگی)	اسد (شیر)
6	شهریور (کشور برگزیده)	سنبله (خوشه)
7	مهر (عهد و پیمان)	میزان (ترازو)
8	آبان (آب‌ها)	عقرب (کژدم)
9	آذر (آتش)	قوس (کمان/کماندار)
10	دی (آفریدگار)	جدی (بزغاله)
11	بهمن (اندیشهٔ نیک)	دلو (آب‌دهنده)
12	اسفند (فروتنی و بردباری)	حوت (دوماهی)

فارسی افغانستانی	فارسی ایرانی	میلادی
جنوری	ژانویه	January	1
فبروری	فوریه	February	2
مارچ	مارس	March	3
آپریل	آوریل	April	4
می	مه	May	5
جون	ژوئن	June	6
جولای	ژوئیه	July	7
آگوست	اوت	August	8
سپتامبر	سپتامبر	September	9
اکتبر	اکتبر	October	10
نوامبر	نوامبر	November	11
دسامبر	دسامبر	December	12

یادداشت‌ها:

- مرکز تقویم (دسترسی در 1394/3/1)

آیا می‌دانستید

برخی از فرهنگ‌نویسان [lexicographers] واژه‌ای «من‌در‌آوردی» را عمداً برمی‌ساخته‌اند و در فرهنگ‌های‌شان می‌گنجانده‌اند تا اگر فرهنگ‌نویس دیگری از اثر آنها کپی‌برداری کرد، آنها متوجه شوند؟ به این پدیده در زبان انگلیسی «مونت‌ویزل» [Mountweazle] می‌گویند. شایان ذکر است «لیلیان ویرجینیا مونت‌ویزل» نام طراح و عکاس سرشناس آمریکایی است که دست‌اندرکاران دائرة‌المعارف جدید کلمبیا (1975) این شخصیت خیالی را به وجود آوردند! (Lieber 2009: 29)

یادداشت‌ها:

- Lieber, R. (2009). Introducing Morphology. UK: Cambridge.

سوءتفاهم یک تهرانی و یک مشهدی!

تهرانی: الو یونس هست؟

مشهدی: نه بیرونه.

مشهدی: تو کیشی(کی‌شی)؟

تهرانی: نه من تهرانم.

مشهدی: نه تو کیش(کی‌ش) می‌ری؟

تهرانی: چرا باید برم کیش؟!

مشهدی: نه موگوم تو کیشمیشی(کی‌ش می‌شی)؟

تهرانی: کیشمیش خودتی شمبلیله!