حسین حسن‌زاده
«کاشکی هستی زبانی داشتی / تا ز هستان پرده‌ها برداشتی» (مولوی)حسین حسن‌زاده
«کاشکی هستی زبانی داشتی / تا ز هستان پرده‌ها برداشتی» (مولوی)
شرلوک هومز یا شرلوک هولمز؟
در زبان انگلیسی، هنگامی که همخوان «l» پیش از همخوان «m» بیاید، خوانده نمی‌شود؛ به طور مثال، «l» در واژه‌های salmon (ماهی آزاد)، palm (کف دست) و calm (آرام) ناخواناست. براساس این قاعده، «l» در واژه Holmes نیز ناخواناست و نباید تلفظ شود. از این رو، صورت «شرلوک هومز» مطابق قاعده و لذا درست‌تر است. بسیاری از فرهنگ‌ها فقط همین صورت تلفظ را آورده‌اند. با این حال، فرهنگ مِریِم وبستر هر دو صورت تلفظ (یعنی هم با «l» و هم بدون «l») را ضبط کرده است (دسترسی در 1394/10/1):
لذا، صورت دوم (یعنی «شرلوک هولمز») را، ظاهراً به علت رواج آن، نمی‌توان غلط دانست. اما، از سویی، باید توجه داشت که امروزه بیشتر فرهنگ‌ها (اگر نه همه آنها) «توصیف‌گرا» هستند و نه «تجویزگرا». بنابراین، اصلاً بعید نیست که این واژه در اصل مطابق قاعده تلفظ می‌شده است: «شرلوک هومز»، اما برخی یا بسیاری از افراد آن را، شاید از روی املای آن، به صورت «شرلوک هولمز» تلفظ می‌کرده‌اند. و لذا، این تلفظ اخیر کم‌کم رواج نسبی یافته و وارد فرهنگ‌ها، از جمله فرهنگ «مِریِم وبستر»، شده باشد. به هر حال، هر دو صورت ظاهراً در زبان انگلیسی رایج است، اگرچه صورت «شرلوک هومز»، از سویی، رایج‌تر و، از سوی دیگر، مطابق قاعده و لذا درست‌تر است.
اما باید توجه داشت صورت «شرلوک هولمز»، با اینکه در زبان فارسی ظاهراً رایج‌تر است، با نظام آوایی این زبان سازگاری ندارد. به بیان دیگر، الگوهای هجایی زبان فارسی به طور سنتی عبارت‌اند از:
(مثلاً، «ما»، «با» و «یا») 1. CV
(مثلاً، «کار»، «باز» و «دیر») 2. CVC
(مثلاً، «داشت»، «ماست» و «دَست») 3. CVCC
یعنی در انتهای هجاهای فارسی نمی‌توان بیش از دو همخوان را پی‌درپی کنار هم آورد، در حالی که در واژه «هولمز» سه همخوان «m»، «l» و «z» پی‌درپی و بدون هیچ واکه‌ای کنار هم آمده‌اند. بنابراین، این همنشینی همخوان‌ها ناسازگار با نظام آوایی زبان فارسی است. به بیان ساده‌تر، تلفظ صورت دوم، «هولمز»، برای فارسی‌زبانان سخت‌تر است، اگر ناممکن نباشد. از این رو، پیشنهاد می‌شود در زبان فارسی صورت درست‌تر و سازگارتر «شرلوک هومز» را به کار بریم. شایان ذکر است ظاهراً مترجم سرشناس «ماجراهای شرلوک هومز؛ کارآگاه خصوصی»، کریم امامی (1374)، ضبط صحیح نام این کارآگاه را «شرلاک هومز» ذکر کرده است (ویکی‌پدیا: دانشنامه آزاد، ذیل «شرلوک هولمز»، دسترسی در 1394/10/1).
یادداشت‌ها:
ـ ویکی‌پدیا: دانشنامه آزاد (دسترسی در 1394/10/1)
- Merriam Webster Dictionary and Thesaurus (accessed December 22, 2015)
آیا می‌دانستید
در برخی از زبان‌ها، به ویژه ژاپنی، چینی، ویتنامی و تایلندی، نقش اصلی ساخت مجهول (و ساخت مجهول‌مانند، مثلاً، در زبان چینی) بیان ناملایمات [adversity] است. در این زبان‌ها، کاربرد سنّتی مجهول عبارت است از گزارش رویدادهای ناگوار. به طور مثال، در زبان ژاپنی، می‌گویند: «بر سر من باران باریده شد» تا اینکه «بر سر من باران بارید.» (Baker 2011: 116)
یادداشت‌ها:
نرم‌افزار ویراست‌یار
نرم‌افزار «ویراست‌یار» افزونه‌ای برای مایکروسافت وُرد است، که برای استفادهٔ کاربران فارسی‌زبان طراحی شده است. از قابلیت‌های ویراست‌یار می‌توان به اصلاح خطاهای املایی، اشتباهات ویرایشی و نشانه‌گذاری، و نیز استانداردسازی متون فارسی اشاره کرد. فهرست کامل قابلیت‌های ویراست‌یار را می‌توانید در صفحهٔ قابلیت‌های ویراست‌یار ببیندید. ویراست‌یار به‌صورت رایگان و متن‌باز عرضه می‌شود و از نسخه‌های متفاوت مایکروسافت وُرد و ویندوز پشتیبانی می‌کند (تصویر زیر). این نرم‌افزار را می‌توانید از وبگاه ویراست‌یار دانلود کنید.
در زیر، تصاویری از این نرم‌افزار را ملاحظه می‌کنید:
