ترجمه‌گر مایکروسافت

فایده واژه‌نامه

علی صلح‌جو، مترجم، ویراستار و زبان‌پژوه سرشناس، درباره «فایده واژه‌نامه» می‌نویسد:

«بیشتر مترجمان معادل خارجی اصطلاحات را کنار آنها می‌دهند یا اینکه تمام آنها را جمع می‌کنند و با نظم الفبایی به صورت واژه‌نامه در انتهای کتاب، بعد از کتاب‌نامه و قبل از نمایه، می‌آورند. واژه‌نامه چهار فایده دارد.

اول، سبب یکدست‌شدن اصطلاحات در سراسر کتاب می‌شود. اگر مترجم پیش از شروع ترجمه برای هریک از اصطلاحاتی که در آن اثر آمده است معادل فارسی واحدی در نظر بگیرد و آن را به صورت واژه‌نامه الفبایی کنار دست خود داشته باشد، مطمئن خواهد بود که وحدت اصطلاحات در سراسر ترجمه رعایت می‌شود. بنابراین، اولین فایده واژه‌نامه برای خود مترجم است.

دوم، برخی از خوانندگان بدشان نمی‌آید ضمن خواندن آثار علمی یا ادبی با معادل‌های خارجی اصطلاحات آنها آشنا شوند، به خصوص اگر خیال مترجم‌شدن نیز داشته باشند. این گروه دوست دارند، علاوه‌بر واژه‌نامه، معادل‌های خارجی را در کنار اصطلاح فارسی یا در پانوشت ببینند.

سومین فایده واژه‌نامه کمک به مترجمان بعدی است. مترجمی که در حال ترجمه اثری است چه بسا با اصطلاحاتی روبه‌رو شود که در هیچ‌یک از فرهنگ‌های لغت دوزبانه نیامده باشد. در این موقعیت، مترجم دو راه پیش رو دارد:‌ یا باید آن اصطلاح را عیناً وارد فارسی کند (نظیر ماشین، میکروب، ژن، ژنتیک و سونامی) یا اینکه بکوشد معادلی فارسی برایش بسازد (نظیر روان‌شناسی، یارانه، فناوری، و پرتونگاری). مترجمی که هنگام ترجمه برای اصطلاحی جدید معادل می‌سازد راه را برای مترجمی که می‌خواهد بعدها در همان رشته به ترجمه بپردازد هموار می‌کند. بارها پیش آمده است که مترجمان نیاز خود را نه از طریق فرهنگ‌های لغت بلکه به کمک واژه‌نامه کتاب‌های ترجمه‌شده برطرف کرده‌اند، زیرا واژه‌نامه‌ها معمولاً از فرهنگ‌های لغت جلوترند. فرهنگ‌ها این روزها در ایران معمولاً زودتر از پنج سال تجدید ویرایش نمی‌شوند، در حالی که ظرف این مدت ممکن است چندین کتاب به فارسی ترجمه شود. البته، کتاب‌هایی که واژه‌نامه ندارند از این لحاظ هیچ کمکی به مترجمان بعدی نمی‌کنند. حتی کتاب‌هایی که معادل‌های خارجی اصطلاحات در آنها در کنار آنها یا در پای صفحات آمده است از این نظر چندان مفید نیستند، زیرا مترجمی که به دنبال معادل فارسی یک اصطلاح خارجی است وقت و حوصله آن را ندارد که کتاب را از ابتدا تا انتها بخواند تا شاید آن را در متن یا در پانوشت پیدا کند. برعکس، چنانچه کتاب واژه‌نامه داشته باشد با یک نگاه می‌توان دانست که اصطلاح مذکور در آن اثر آمده است یا نه.

چهارمین فایده واژه‌نامه برای فرهنگ‌نگاران است. برخی گمان می‌کنند تدوین‌کنندگان فرهنگ‌های لغت فرهنگ یک‌زبانهٔ عمومی معتبری را برمی‌دارند و تک‌تک مدخل‌های آن را به فارسی ترجمه می‌کنند. چنین نیست. فرهنگ‌نگاران معادل‌های فارسی مدخل‌ها را اساساً از فرهنگ‌های قبلی برمی‌گزینند و در مورد معادل‌های جدید به خصوص از واژه‌نامه کتاب‌هایی استفاده می‌کنند که در فاصله انتشار دو فرهنگ ترجمه شده‌اند. امتیاز کار فرهنگ‌نگاران اساساً به نوع ویرایش و روشمندی آنهاست.» (صلح‌جو، 1394: 127 ــ 128)

یادداشت‌ها:

ـ صلح‌جو، ع. (1394). از گوشه و کنار ترجمه. تهران: نشر مرکز. 

ترجمه‌گر نرم‌افزار اسکایپ

یادداشت‌ها:

- YouTube (accessed November 15, 2016)

روز جهانی ترجمه گرامی باد!

اهمیت ترجمه!

«واژه‌ها جهان‌ها را می‌پیمایند.

مترجمان رانندگی آن را برعهده دارند.»

آنا روسکنی؛ مترجم

یادداشت‌ها:

- Translation Portal Channel (accessed September 22, 2016)

فرهنگ جامع مطالعات ترجمه

«با آنکه ترجمه سابقه‌ای طولانی دارد، مطالعات ترجمه رشتهٔ نوپایی است که به علت تعامل با سایر رشته‌ها از جمله زبان‌شناسی، ادبیات، جامعه‌شناسی و مطالعات پسااستعماری به میان‌رشته‌ای بسیار پویا تبدیل شده است. اولین فرهنگ اصطلاحات این رشته در سال 1997 و دومین آن در سال 2009 وارد بازار بین‌المللی کتاب شد و ترجمهٔ فارسی هر دو با فاصلهٔ نسبتاً کوتاهی به بازار کتاب ایران راه یافت» (پیش‌گفتار، صفحه 7).

فرهنگ جامع مطالعات ترجمه (1394) دو هدف عمده را دنبال می‌کند. اول، توصیف اصطلاحات اصلی میان‌رشتهٔ [interdiscipline] مطالعات ترجمه، شامل شاخه‌های ترجمهٔ مکتوب، شفاهی، چندرسانه‌ای و آن دسته از اصطلاحات مطالعات ادبی، مطالعات پسااستعماری و مطعات فرهنگی که از دههٔ 1980 به مطالعات ترجمه راه یافته‌اند. دوم، پر کردن خلأ دو فرهنگ قبلی، چه از لحاظ مدخل‌ها و چه از لحاظ توصیف‌ها، معانی و گاه مثال‌ها (همان.).

عنوان فرهنگ: فرهنگ جامع مطالعات ترجمه

زبان فرهنگ: انگلیسی ـ فارسی

پدیدآورنده: فرزانه فرح‌زاد

انتشارات: انتشارات علمی

محل نشر: تهران

چاپ 1م: 1394

تعداد صفحات : 228

این فرهنگ با دو فرهنگ دیگر، یعنی فرهنگ توصیفی اصطلاحات مطالعات ترجمه (1997) و اصطلاحات کلیدی در مطالعات ترجمه (2009)، دو تفاوت اساسی دارد. نخست آنکه، عمدتاً بر اساس نیاز دانشجویان این میان‌رشته در ایران تنظیم شده است. و دوم آنکه، محدود به اصطلاحات ترجمهٔ نوشتاری و چندرسانه‌ای نیست، بلکه اصطلاحات اصلی شاخه‌های دیگری چون ترجمه شفاهی، مطالعات پسااستعماری و تحلیل گفتمان انتقادی را نیز در برمی‌‌گیرد (همان: 8).

انتخاب مدخل‌های این فرهنگ حاصل سه سال بررسی و تحقیق است. پس از تعیین حوزه فرهنگ حاضر، ابتدا اصطلاحات کلاسیک و رایج از مراجع اصلی گردآوری شده است. پس از آن، اصطلاحات میان‌رشته‌ای مطالعات ترجمه شناسایی و ثبت شده است. سپس اصطلاحات مربوط به رویکردهای نسبتاً جدید در این میان‌رشته، مثلاً مطالعات فرهنگی، به آنها افزوده شده است (همان.).

مؤلف برای انتخاب معادل برای اصطلاحات به مراجعی از قبیل دو فرهنگ پیش‌گفته و نیز نشریات و مقالات تخصصی مطالعات ترجمه از جمله فصلنامه مطالعات ترجمه مراجعه کرده است. وی در مواردی که معادلی نیافته معادلی ساخته و در برابر مدخل ذکر کرده است (همان: 9).

یادداشت‌ها:

ـ پالامبو، گ. (2009). اصطلاحات کلیدی در مطالعات ترجمه. ترجمهٔ فرح‌زاد، ف. و کریم‌زاده، ع. (1391). تهران: نشر قطره.

ـ شاتلورث، م. و کاوی، م. (1997). فرهنگ توصیفی اصطلاحات مطالعات ترجمه. ترجمهٔ فرح‌زاد، ف. و دیگران. (1385). تهران: یلداقلم.

ـ فرح‌زاد، ف. (1394). فرهنگ جامع مطالعات ترجمه. تهران: انتشارات علمی.

- Palumbo, G. (2009). Key Terms in Translation Studies. UK: Continuum.

- Shuttleworth, M. and Cowie, M. (1997). Dictionary of Translation Studies. St. Jerome Publishing. Republished 2014 by Routledge; UK.

تی‌شرت و ترجمه!

ترجمه حرف اضافه on

متن خواندنی و مختصر زیر را، با عنوان «ترجمه حرف اضافه on»، از کانال هنر ترجمه برای‌تان می‌آورم (دسترسی در 1395/1/1):

1. روی، بر، بر روی

کتاب روی میز است.	The book is on the table.
او بر (روی) پنجه‌هایش ایستاد.	He stood on his toes.

2. در، توی

او در چهارم 1370 متولد شد.	He was born on the 4th of Bahman 1370.
آپارتمان او در طبقه دوم است.	His flat is on the second floor.
من او را در (توی) تلویزیون دیدم.	I saw him on television.

3. در سمتِ

دفتر او در سمت چپ است.

Her office is on the left.

4. دربارهٔ، پیرامون

کتابی درباره تاریخ	A book on history
کنفرانسی درباره آلودگی هوا	A Conference on air pollution

5. با، همراه

من هیچ پولی با خود ندارم.

I haven’t got any money on me.

6. به دلیل، به خاطر

بازداشت کردن کسی به خاطر رشوه‌خواری

To arrest someone on bribery

7. به محض

به محض ورود علی، او اتاق را ترک کرد.

On Ali’s entry, she left the room.

8. (هزینه) برعهده

هزینه غذای امشب برعهده من است.

The meal is on me tonight.

9. با مصرف، با استفاده از

او با مصرف آب باران 10 روز زنده ماند.

He survived 10 days on rainwater.

10. ـ ـ ـ (فاقد ترجمه)

من او را یک‌شنبه دیدم.

I saw him on Sunday.

یادداشت‌ها:

ـ کانال هنر ترجمه (دسترسی در 1395/1/1) 

ترجمه!

دو مترجم بر روی یک کشتی داشتند صحبت می‌کردند:

اولی: «می‌توانی شنا کنی؟»

دومی: «نه! اما می‌توانم به نُه زبان برای کمک فریاد کنم!»

ربات مترجم ترگمان

ترگمان در اصل یک ترجمه‌گر آنلاین و رایگان است، که اخیراً ربات این ترجمه‌گر برای پیامرسان تلگرام عرضه شده است. برای استفاده از این ربات، می‌توانید به لینک زیر

https://telegram.me/TargomanBot

بروید و بر روی کلمهٔ «آغاز» (start) کلیک کنید. سپس می‌توانید کلمه یا متن مورد نظر خود را وارد کنید تا ترجمهٔ آن را دریافت کنید. علاوه‌بر این، اگر نشانی وبگاهی را وارد کنید، لینکی برای‌تان خواهد آمد که ترجمهٔ همان وبگاه است. افزون‌بر این، می‌توانید این ربات را به گروه‌های‌تان اضافه کنید. برای این کار، کافی است عبارت @TargomanBot را جست‌وجو و بر روی عبارت «افزودن به گروه» (Add to Group) کلیک کنید تا ربات به گروه‌تان اضافه شود. حال، هرگاه خواستید متنی را ترجمه کنید، کافی است آن را با خط موّرب (/) ‌آغاز کنید. در زیر، صفحاتی از این ربات ترجمه‌گر را ملاحظه می‌کنید.