فرهنگ معاصر هزاره

فرهنگ معاصر هزاره (1379) برخاسته از کوشش و پژوهشی پانزده‌ساله است. تألیف این فرهنگ در سال 1364 آغاز شد و پس از فراز و نشیبی در سال 1379 پایان یافت. متأسفانه این فرهنگ، برخلاف فرهنگ معاصر پویا (1387)، دیگر هرگز به‌روزرسانی نشده است، بلکه فقط تجدید چاپ شده است. این فرهنگ بیش از 55.000 مدخل اصلی و فرعی، 30.000 عبارت، اصطلاح، ضرب‌المثل، تکیه‌کلام و جمله با معنای خاص، بیش از 300.000 برابر فارسی مناسب همراه با انواع اطلاعات واژگان‌شناختی و نهایتاً 254 نکته کاربردی دارد (پیش‌گفتار، صفحات 9 و 10).

عنوان فرهنگ: فرهنگ معاصر هزاره

زبان فرهنگ: انگلیسی ـ فارسی

پدیدآورندگان: علی‌محمد حق‌شناس، حسین سامعی و نرگس انتخابی

انتشارات: فرهنگ معاصر

محل نشر: تهران

چاپ 1م: 1379

چاپ 7م: 1386

چاپ 20م: 1390

تعداد صفحات : 2024

به جرأت می‌توان گفت این فرهنگ، در مقایسه با سایر فرهنگ‌های انگلیسی ـ فارسی از جمله فرهنگ معاصر پویا (1387)، مفصل‌ترین و جامع‌ترین اطلاعات واژه‌شناختی را برای مدخل‌های مختلف خود به دست می‌دهد. این اطلاعات عبارت‌اند از (ساختار و راهنمای استفاده، صفحات 19 و 20):

ـ اطلاعات گویشی: گویش‌های به‌کاررفته در این فرهنگ عمدتاً به صورت (در بریتانیا)، (در آمریکا)، (در اسکاتلند)، (در استرالیا)، (در آفریقای جنوبی)، (در هند) و (در ایرلند) مشخص شده‌اند.

ـ اطلاعات موقعیتی: موقعیت‌هایی که در این فرهنگ از آنها یاد شده است بسیار زیادند و به تمامی شئونات علمی، فرهنگی، هنری، فنی، حرفه‌ای، ورزشی، اجتماعی، طبیعی و ... مربوط می‌شوند. اطلاعات موقعیتی نوعاً به شکل‌های زیر به دست داده شده است:

            علوم: (ریاضی)، (جغرافیا)، (ادبیات)، (پزشکی) و ...

            فنون: (کشاورزی)، (حسابداری)، (معماری)، (کامپیوتر) و ...

            هنرها: ‌(موسیقی)، (تئاتر)، (عکاسی)، (رقص) و ...

            ورزش: (در تنیس)، (در کریکت)، (شکار)، (فوتبال) و ...

            مکان‌ها: (در دانشگاه)، (در مجلس)، (در اتومبیل)، (روی پارچه) و ...

            شرایط: (بیانگر اجبار و ضرورت)، (بیانگر توصیه)، (در مذاکره)، (بیانگر اعتراض) و ...

ـ اطلاعات کاربردی: کاربردهای عمده‌ای که در این فرهنگ به کار رفته است از این قرار است: (به طعنه)، (به شوخی)، (به تحقیر)، (مجازی)، (به توهین).  

ـ اطلاعات دستوری: منظور از اطلاعات دستوری این است که معادل‌های پس از اطلاعات دستوری به شرطی می‌توانند برای سرمدخل انگلیسی به کار روند که سرمدخل مزبور وضع دستوری خاصی را پیدا کرده باشد؛ مثلاً، اگر اسم است، جمع بسته شده باشد (که در این صورت همین اطلاع به شکل (در جمع) پیش از معادل مزبور آمده است. یا همان اسم در جایگاه صفت قرار گرفته باشد و نقش وصفی به عهده گرفته باشد (که در این صورت همین اطلاع به شکل (صفت‌گونه) پیش از معادل مزبور آمده است. اطلاعات دستوری دیگر از این قرار است: (با صفت یا قید)، (با صفت تفضیلی و عالی) و ... .

ـ اطلاعات دائرة‌المعارفی: این قبیل اطلاعات هنگامی پس از برخی از معادل‌ها آمده است که گمان رفته است که معادل مزبور یا سرمدخل انگلیسی آن برای همه فارسی‌زبانان چنانکه باید شناخته نیست.

ـ اطلاعات رسم‌الخطی: منظور از این نوع اطلاعات این است که معادل‌های پس از آن به شرطی می‌توانند برای سرمدخل انگلیسی به کار روند که سرمدخل مزبور با املایی خاص نوشته شده باشد. این قبیل اطلاعات به صورت (با حرف بزرگ)، (با حرف کوچک) و ... آمده است.  

ـ اطلاعات بافتاری: منظور از اطلاعات بافتاری این است که معادل‌های پس از دوقلاب عمدتاً هنگامی می‌توانند به ازای سرمدخل انگلیسی به کار روند که با کلمه‌های درون دوقلاب، یا نظایر آنها، در جمله همنشین شده باشند و با آنها رابطه دستوری مشخصی برقرار کرده باشند. رابطه دستوری مزبور در کل از انواع زیر است:

            ـ اگر معادل فعلِ لازم باشد، کلمه درون دوقلاب فاعل آن است:

                        ... 12. ]درخت[ بر دادن، میوه دادن               bear²

            ـ اگر معادل فعلِ متعدی باشد، کلمه درون دوقلاب مفعول آن است:

                        ... 6. ]وزن، بار و غیره[ نگه داشتن،             bear²

                                    تحمل کردن؛ ]مسئولیت[ تقبل کردن

            ـ اگر معادل صفت باشد، کلمه درون دوقلاب موصوف آن است:

                        ]شخص[ کوسه، بی‌ریش                          beardless

            ـ اگر معادل اسم باشد، کلمه درون دوقلاب مضاف‌الیه آن است:

                        ... 2. ]اشک، عرق[ قطره، دانه                    bead

این فرهنگ پیوست‌هایی پرکاربرد نیز دارد. پیوست‌های این فرهنگ عبارت‌اند از:

ـ افعال بی‌قاعده:‌ شامل مصدر، زمان گذشته و اسم مفعول افعال بی‌قاعده انگلیسی.

ـ نام‌های جعرافیایی: شامل نام‌ کشورها و ملیت یا زبان‌ آنها

ـ وندها و عناصر وندی رایج در انگلیسی: شامل پیشوندها و پسوندهای رایج در انگلیسی

ـ نام‌های کوچک رایج در زبان انگلیسی: شامل تلفظ و املای نام‌های مردان و زنان

ـ اعداد یک‌رقمی و چندرقمی: شامل اعداد اصلی، ترتیبی، کسری، اعشاری، و ...

ـ علائم ریاضی: شامل علائم رایج در ریاضیات، هندسه و آمار همراه با طرز خواندن آنها

ـ اعداد رومی: شامل اعداد رومی و قاعده نوشتن آنها

مؤلفان در تألیف این فرهنگ از ده‌ها فرهنگ عمومی و بیش از صدها فرهنگ و واژه‌نامه دوزبانه تخصصی بهره برده‌اند. معیار آنها در گزینش هر برابر از این منابع، بیش از همه تناسب آن برابر با مدخل انگلیسی، صحت صوری و معنایی برابر مزبور، چرخش آن در فارسی امروز و پذیرفتاری آن در میان اهل فن بوده است. مبنای کار در تألیف این فرهنگ، در درجه اول، منابع زیر بوده است (پیش‌گفتار، صفحه 11):

- Oxford Advanced Learner’s Dictionary (3^rd, 4th & 5^th editions)

- Collins Cobuild English Dictionary (1^st & 2^nd editions)

- Longman Dictionary of Contemporary English (1^st, 2^nd & 3^rd editions)

- Random House Dictionary of the English Language (1^st & 2^nd editions)

- Webster’s Third New International Dictionary of the English Language (1^st edition)

- Collins Robert French-English, English-French Dictionary (1^st edition)

- Webster’s New World Dictionary (3^rd College edition)

یادداشت‌ها:

ـ حق‌شناس، ع.م. و دیگران (1379). فرهنگ هزاره. تهران: فرهنگ معاصر.

ـ فرهنگ معاصر: ناشر کتاب‌های مرجع (دسترسی در 1395/5/1)