حسین حسن‌زاده
«کاشکی هستی زبانی داشتی / تا ز هستان پرده‌ها برداشتی» (مولوی)حسین حسن‌زاده
«کاشکی هستی زبانی داشتی / تا ز هستان پرده‌ها برداشتی» (مولوی)اهل افغانستان را چه باید نامید: افغان، افغانی یا افغانستانی؟
استاد نجفی بر این باورند که «اهل کشور افغانستان را باید افغان بنامیم و نه افغانی، چنانکه اهل کشور ترکیه و استان کردستان را تُرک و کُرد می‌نامیم و نه تُرکی و کُردی. البته افغانی نیز واژهٔ صحیحی است، ولی نه به‌معنای "اهل افغانستان"، بلکه به‌معنای "منسوب به افغان‌ها" یا "ساختهٔ افغان‌ها"، مثلاً "رسوم افغانی" یا "فراورده‌های افغانی". واحد پول افغانستان نیز افغانی نامیده می‌شود» (1370: 32). افزون‌براین، مطابق قانون اساسی افغانستان (1382، فصل اول، مادهٔ چهارم)، «بر هر فردی از افراد ملت افغانستان کلمهٔ افغان اطلاق می‌شود.»
اما باید توجه کرد که «در نظر گروه وسیعی از مردم افغانستان، کاربرد "افغان" هم بی‌اشکال نیست، چون نام قوم "افغان" (پشتون) را تداعی می‌کند که فقط یکی از اقوام این کشور است و انتساب همهٔ مردم افغانستان به این قوم، خالی از اشکال نیست، مثل اینکه همهٔ مردم هندوستان را "هندو" بنامیم» (کاظمی، 1391). به نظر می‌رسد به همین دلیل است که اخیراً واژهٔ «افغانستانی» را، ظاهراً به قیاس «پاکستانی»، برساخته‌اند، «هرچند از نظر حاکمیت کنونی این کشور، "افغانستانی" نامیدن مردم افغانستان، اعتراضی غیرمستقیم به قوانین رسمی و عرف دیپلماتیک کنونی به حساب می‌آید، چون قوهٔ حاکمهٔ افغانستان بر آن است که همهٔ مردم این کشور، حتی از اقوام گوناگون، "افغان" به حساب می‌آیند» (کاظمی، 1391).
یادداشت‌ها:
ـ قانون اساسی افغانستان (1382).
ـ کاظمی، م.ک. (1391). چرا مردم افغانستان واژه‌های «افاغنه» و «افغانی» را نمی‌پسندند؟ اینترنت: خبرگزاری فارس.
ـ نجفی، ا. (1370). غلط ننویسیم: فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی. چاپ 3م. تهران: نشر مرکز.
