آیا امکان دارد کسی بدون لهجه سخن بگوید؟

بسیاری‌ ساده‌لوحانه گمان می‌کنند که اصولاً امکان دارد کسی اصلاً لهجه نداشته باشد. به همین خاطر است که آنها جملاتی نظیر «فلانی اصلاً لهجه ندارد» را به کار می‌برند. آنها، تا هنگامی‌که شخص به لهجهٔ رایج پایتخت (مثلاً، لهجهٔ تهرانی) سخن می‌گوید، بر این باورند که آن شخص لهجه ندارد! اما به محض اینکه آن شخص به لهجه‌ای غیر از لهجه رایج در پایتخت (مثلاً، لهجهٔ شیرازی) سخن گفت، به باور آنها این شخص لهجه‌دار سخن می‌گوید. این باور از بُن نادرست است. اصولاً، امکان ندارد کسی بدون لهجه سخن بگوید. در مثال بالا، تا هنگامی‌که آن شخص اصطلاحاً تهرانی صحبت می‌کند، او نیز لهجه دارد و آن بی‌تردید «لهجهٔ تهرانی» است، نه اینکه او لهجه ندارد. لهجه را در گسترده‌ترین معنای آن به طرزی از سخن‌گفتن تعریف کرده‌اند که اطلاعاتی در مورد سخنگو در اختیار شنونده قرار می‌دهد. این اطلاعات عبارت‌اند از (الف) اینکه آن سخنگو اهل کجاست؛ (ب) اینکه وی به کدام طبقه اجتماعی تعلق دارد؛ (ج) و اینکه آیا او بومی است یا غیربومی. (Richards and Schmidt 2010: 3)     

یادداشت‌ها:

- Richards, J. C. and Schmidt, R. (2010). Longman Dictionary of Language Teaching and Applied Linguistics. 4^th edition. UK: Pearson Education.