پوچ‌واژه

پوچ‌واژه در زبان فارسی (1389) عنوان مقاله‌ای است به قلم علی درزی و شجاع تفکر رضایی. در این مقاله، «پوچ‌واژه» در برابر expletive انگلیسی به کار رفته است. با اینکه معلوم نیست چه کسی «پوچ‌واژه» را برساخته است، این معادل به‌مراتب بهتر و شفاف‌تر از معادل‌هایی است که در فرهنگ هزاره (1379) آمده است: «لفظ زاید»، «لفظ حشو» و «کلمهٔ حشو». شایان ذکر است پوچ‌واژه واژه‌ای است فاقد ارزش معنایی، که، به لحاظ نحوی، جانشین عنصر دیگری شده است. «واژه‌های it و there  پوچ‌واژه‌های زبان انگلیسی‌ هستند» (ص58).

- It is his duty to go.

- There is nothing here.

اما اینکه آیا در زبان فارسی هم پوچ‌واژه وجود دارد یا نه محل اختلاف است. مؤلفان این مقاله ادعا می‌کنند که در زبان فارسی نیز پوچ‌واژه وجود دارد. آنها واژهٔ «این» را در ساخت‌هایی شبیه مثال زیر پوچ‌واژهٔ آشکار زبان فارسی می‌دانند، که به اعتقاد بسیاری، از جمله نجفی (1370: 51)، از طریق ترجمه‌های لفظ‌به‌لفظ، یا به عبارت فنی‌تر، از طریق گرته‌برداری [calque]، وارد زبان فارسی شده‌اند.

ـ این واضحه که علی نمی‌تونه تو امتحان قبول بشه (ص63).

شایان توجه است که این مقاله را می‌توان از پایگاه مجلات تخصصی یا از وبگاه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دانلود کرد (دسترسی در 1393/1/1).

یادداشت‌ها:

ـ درزی، ع. و تفکر رضایی، ش. (1389). پوچ‌واژه در زبان فارسی. مجلهٔ پژوهش‌های زبان‌شناسی، س2، ش2، (صص57 - 73).

ـ حق‌شناس، ع.م. و دیگران (1379). فرهنگ هزاره. تهران: فرهنگ معاصر.

ـ نجفی، ا. (1370). غلط ننویسیم: فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی. چاپ 3م. تهران: نشر مرکز.